برق کاری ساختمان، یکی از فرآیند‌های مهم در ساخت و ساز و نصب تجهیزات الکتریکی در دفاتر، ادارات و منازل است. در برق کاری باید سیم‌های برق و اتصالات آن بین دستگاه‌های الکتریکی، پریزها و برق شهری، به شکل صحیح و بر اساس استانداردهای الکتریکی و ایمنی نصب شوند. انجام صحیح مراحل برق‌کاری ساختمان، به شما این اطمینان را می دهد که تجهیزات الکتریکی در منزل شما به صورت ایمن و براساس استانداردهای الکتریکی انجام شده است. در ادامه شما را به مطالعه ادامه این مطالب دعوت می کنیم:
سیم کشی برق ساختمان
سیستم سیم‌کشی برق ساختمان به دو صورت توکار و روکار انجام می‌شود. در سیستم روکار، سیم‌ها به طور آشکار و به شکل لوله یا لوله خمیده روی دیوار نصب می‌شوند.اما در سیستم توکار سیم‌ها درون کانال‌هایی که داخل دیوار نصب می‌شوند، قرار می‌گیرند. همچنین این روش سیم کشی در مقایسه با سیم کشی روکار، راحت‌تر و با هزینهٔ کمتری انجام می‌شود. در ادامه مطالب روش های انجام سیم کشی توکار در برق کاری ساختمان را بررسی خواهیم کرد:
سیم کشی با قوطی کلید و پریز به جای قوطی تقسیم
یکی از روش های سیم کشی توکار، استفاده از قوطی کلید و پریز به جای قوطی تقسیم است. در این روش، قوطی کلید و پریز در نقاط گوناگون ساختمان نصب شده و سیم‌ها از طریق آن به هم متصل می‌شوند.
سیم کشی توسط تابلوی توزیع یا جعبه فیوز
در این روش از تابلوی توزیع (جعبه فیوز) برای سیم کشی استفاده می‌شود و باید همه سیم‌ها به تابلوی توزیع یا جعبه فیوز متصل شوند تا سیم‌کشی در تمامی نقاط ساختمان صورت گیرد.
سیم کشی با جعبه تقسیم
روش سوم سیم کشی توکار، به کارگیری جعبه تقسیم است که در این روش، سیم‌ها از تابلوی توزیع یا جعبه فیوز به جعبه تقسیم متصل می‌شوند و از آنجا سیم‌کشی در نقاط گوناگون ساختمان صورت می‌گیرد.
مرحله انتخاب نوع سیستم سیم‌کشی
یکی از نخستین مراحل سیم‌کشی ساختمان، انتخاب نوع سیستم آن است. در این مرحله بایستی تصمیم بگیرید که سیم‌کشی ساختمان با چه روشی (روکار یا توکار) انجام شود و نوع سیستم برق‌کشی مورد نظر خود را مشخص کنید.
تهیه و طراحی نقشه یا پلان برق‌کشی ساختمان
پس از انتخاب نوع سیستم سیم‌کشی، طراحی نقشه برق کشی ساختمان است که در این مرحله بایستی نقاط لازم قوطی‌ها، برق، پریزها و روشنایی روی دیوارها و سقف را نشانه‌گذاری کنید.
نشانه‌گذاری محل قوطی های برق، پریزها و روشنایی روی دیوارها و سقف
در این مرحله باید محل پریزها، قوطی‌های برق و روشنایی، روی دیوارها و سقف را نشانه‌گذاری کنید. این نشانه‌گذاری به شما کمک می‌کند تا در مراحل بعدی، به سادگی سیم کشی را انجام دهید.
نصب قوطی‌های برق روی دیوار
در این مرحله بایستی با نقشه سیم‌کشی، قوطی‌های برق را به طور منظم و متناسب در نقاط مورد نظر نصب کنید.
شیارزنی دیوار برای عبور دادن لوله‌ها
در مرحلهٔ شیارزنی دیوار به منظور عبور دادن لوله‌ها، باید بسیار با دقت عمل کنید تا شیارها به اندازهٔ کافی، منظم و عمیق باشند و لوله‌ها به خوبی در آن‌ها جا بگیرند.
لوله گذاری
در مرحله لوله‌گذاری، باید لوله‌های برق‌کشی را به طور صحیح و منظم، در دیوارها و سقف ساختمان قرار دهید.
سیم کشی ساده برق
پس از لوله گذاری، مرحلهٔ سیم کشی ساده برق شروع می‌شود. در این مرحله باید سیم‌های برق را به طور صحیح در لوله‌ها قرار دهید تا به نقاط مورد نظر متصل می‌شوند.
نصب تجهیزات روشنایی
مرحلهٔ پایانی سیم‌کشی برق ساختمان، نصب تجهیزات روشنایی است. در این مرحله باید تجهیزاتی مانند چراغ‌ها و لامپ‌ها، لوستر‌ها و.. را نصب کنید.
برق کاری ساختمان و نصب کلید و پریز
برای اینکه بتوانید کلید و پریز‌های ساختمان را به صورت اصولی و صحیح نصب کنید، باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
- در مرحله اول پس از معلوم شدن فاز و نول سیم‌ها، بایستی جریان برق را به طور کامل قطع کنید و حتما از قطع شدن آن مطمئن شوید تا وقوع حوادث غیر مترقبه رخ ندهد.
- در مرحله دوم رویه پریز را با پیچ گوشتی باز کنید و سپس هر یک از سیم‌های فاز و نول را به ترمینال‌های مکانیزم برق متصل کنید. پس از آن پریز را درون قوطی مخصوص آن قرار دهید و همچنین برای ثابت ماندن مکانیزم در محل تعیین شده، باید پیچ این قسمت محکم شود.
- در مرحله سوم بایستی کادر ویژه پریز را روی مکانیزم آن قرار دهید تا در جای خود قفل شود. سپس با قرار دادن رویه پریز روی کادر، با پیچ گوشتی پیچ‌های رویه را ببندید. نکته قابل توجه این است که کلیدهای تک پل قابلیت روشن و خاموش کردن یک مدار را دارند، ولی کلیدهای دو پل برای روشن کردن در دو مدار مجزا به کار می‌روند.
- بعد از نصب کامل رویه و روکش پریز از محکم بسته شدن پیچ‌ها و اتصال سیم‌ها مطمئن شوید. در مرحله پایانی فیوز برق را وصل کنید و برای اینکه از انجام صحیح فرآیند نصب و اجرای کلید و پریز، مطمئن شوید، دو شاخه یک وسیله برقی را به پریز نصب شده متصل کنید.
تعمیر و نصب آیفون تصویری و صوتی
در ابتدای کار باید برای نصب آیفون تصویری و صوتی یک مکان مناسب انتخاب کنید و معمولا این آیفون‌ها در نزدیکی درب ورودی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دستگاه اصلی آیفون یعنی صفحه نمایش و دکمه‌های کنترل را در داخل منزل یا محل مورد نظر روی دیوار یا سطح دیگری نصب کنید و سپس اتصالات برق را انجام دهید.
اگر آیفون شما به دوربین مجهز است، بایستی دوربین را در نزدیکی درب ورودی نصب کنید. از مناسب بودن زاویه دید دوربین مطمئن شوید و برای نصب آن از اتصالات مناسب استفاده کنید.
سیم‌های آیفون که شامل سیم‌های برق، صدا و تصویر را بین دستگاه اصلی و دوربین (در صورت وجود) وصل کنید و برای اتصال صحیح سیم‌ها با دقت دستورالعمل‌های تولید کننده را انجام دهید.
پس از اتصال سیم‌ها، باید تنظیمات مربوط زمان، صدا و تصویر، و سایر موارد را انجام دهید. نکته قابل توجه این است که باید براساس دستورالعمل‌های تولید‌کننده آیفون این تنظیمات را انجام دهید.
پس از انجام تنظیمات، آیفون را بررسی کنید تا از عملکرد صحیح صدا، تصویر و اتصال سیم‌ها مطمئن شوید.
در ضمن اگر عملکرد آیفون تصویری یا صوتی شما مختل شد، ابتدا باید مشکل آن را تشخیص دهید. از جمله این مشکلات می‌توان به عدم نمایش تصویر، صدای خراب، قطع و وصل شدن تماس و … اشاره کرد. هنگام وقوع مشکل ابتدا سیم‌ها و اتصالات آیفون را بررسی کنید تا از اتصال صحیح و قطع نشدن آن‌ها مطمئن شوید.
یکی از معضلات رایج آیفون‌های تصویری و صوتی تنظیمات نادرست آن‌ها است پس این مورد نیز می‌تواند یکی از دلایل خرابی آیفون شما باشد. اگر این دو مورد را بررسی کردید و باز هم مشکل آیفون تصویری یا صوتی شما برطرف نشد، باید از نمایندگی آن یا یک تکنسین حرفه‌ای برای تعمیر آن کمک بگیرید.
نصب و تعمیر کولر آبی
نصب کولر آبی به دو قسمت عمده تقسیم می‌شود:
تراز کردن کولر و اجرای سیستم آب کولر
در این مرحله باید اقداماتی مانند حمل و تراز کردن کولر در محل مناسب، اتصال کولر به کانال، تامین آب کولر و نصب همه‌ی قسمت‌های مورد نیاز است.
نصب اتصالات برق کولر
این قسمت از نصب کولر آبی شامل نصب برق، سیم‌کشی و نصب کلیدهای مورد نیاز برای راه‌اندازی کولر آبی می شود.
در ضمن اگر عملکرد کولر آبی شما مختل شد، ابتدا باید مشکل آن را تشخیص دهید.
از جمله این مشکلات می‌توان به وجود آلودگی و گرد و غبار در فیلترها و سیستم خنک کننده اشاره کرد. برای رفع این مشکل باید فیلترها و سیستم خنک کننده را پاکسازی کنید تا جریان آب و هوا به درستی صورت بگیرد. یکی دیگر از مواردی که می‌تواند سبب تعمیر کولر آبی شود، سیستم کنترل آن است به همین دلیل این قسمت از کولر را بررسی کنید تا از عملکرد درست تمام قطعات کنترلی مانند سوئیچ‌ها و ترموستات‌ها مطمئن شوید و در صورت لزوم آن را تعمیر یا تعویض کنید. اگر پس از بررسی کولر آبی باز هم مشکل آن برطرف نشد، باید از نمایندگی آن یا یک تکنسین حرفه‌ای برای نصب و تعمیر کولر آبی کمک بگیرید.
طراحی و اجرا تابلو برق تک فاز و سه فاز
نصب تابلو برق تک فاز متداول‌ترین نوع سیم‌کشی و برق کاری ساختمان های مسکونی است و در منبع تک فاز، دو کابل به نا‌م‌های خط (فاز) و خنثی از قطب‌های ابزار به کنتور انرژی کیلووات ساعت و پس از آن به صورت مستقیم به صفحه توزیع اصلی (واحد مصرف‌کننده) متصل می‌شوند.
برای سیم‌کشی و نصب تابلو برق تک فاز باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
- در مرحله اول بایستی سیم‌های ورودی خنثی و فاز (L و N) را از تیر برق به منبع انرژی تک فاز متصل کنید.
- سیم خنثی و فاز ورودی (L و N) را به دو قطع‌کننده مدار قطب‌دار MCB وصل کنید؛ زیرا این به‌عنوان یک کلید اصلی برای همه‌ی قسمت‌های خانه به کار می‌رود.
- MCCB را به ترتیب برای هر قسمت به دو قطب RCD ،MCB ،RCD ،Single Pole MCB و کابل و سیم‌های خروجی را به مدارهای فرعی و مدارهای فرعی نهایی وصل کنید. این نکته را در نظر بگیرید که اتصال مناسب برای سیم‌های فاز و خنثی باید در کل سیستم انجام شود. در حالت اشتباه بودن، کدهای رنگ سیم‌کشی NEC و IEC را از اینترنت پیدا کنید و از آن استفاده کنید.
- اکنون شما می‌توانید لوازم خانگی و دستگاه‌های الکتریکی را به ترمینال متصل به زمین وصل کنید.
- مراحل مشابه را برای واحدهای مصرفی، هر سه تابلوی توزیع و سایر قسمت‌ها یعنی گاراژ، زیرزمین و… انجام دهید. به‌عبارتی‌دیگر سیم‌کشی منبع تغذیه تک فاز مانند نصب تابلو برق تک فاز است.
نصب تابلو برق سه فاز
در حالت کلی، هنگامی که جریان کم‌تر از 7.5 کیلووات باشد، از تابلو برق تک فاز استفاده می‌شود، ولی در محدوده بیشتر از 7.5 کیلووات تابلو برق سه فاز نصب می‌کنند. به کارگیری این تابلو‌ها مخصوص مکان‌های صنعتی نیست و شما می‌توانید در ساختمان‌های مسکونی نیز از آن‌ها استفاده کنید. معمولا ساختمان‌هایی که واحدهای زیادی دارند، بدون توجه به تک فاز یا سه فاز بودن برق از این تابلو‌ها استفاده می‌شود.
برای نصب تابلو برق سه فاز نخست باید برق را وصل کرده و پس از آن قطع کننده را به عنوان کلید اصلی به سه فاز ورودی متصل کنید. در مراحل بعدی و پس از پایان فرآیند سیم‌کشی، شما بایستی از اتصال دستگاه به سیم ارت نیز مطمئن شوید. اتصال سیم ارت در نصب تابلوهای برقی موضوع بسیار مهمی است و سهل انگاری در این مرحله، می‌تواند سبب بروز حوادثی جدی شود و جان و مال افراد را به خطر بیاندازد.
برای اینکه تابلو برقی با کیفیت داشته باشید، مراحل نصب را با دقت انجام دهید و هیچ نکته‌ای را نادیده نگیرید.
در این آموزش، فرض کنید که در قسمت فعلی نصب تابلو برق سه فاز، تنها بار تک فاز (فن، نقاط نور، تلویزیون، پریز برق، AC و…) را به هم متصل خواهید کرد. به بیان دیگر، شما نباید موتورهای سه فاز را روشن کنید؛ چرا که در منازل بارهای سه فاز وجود ندارد. اگر در منزل شما حتی یک بار سه فاز هم وجود داشت، می‌توانید این کار را انجام دهید. همان‌طور که می‌دانید در حالتی که کل بار از حد نصب سیم‌کشی برق تک فاز بالاتر رفته باشد، بایستی به خاطر رعایت قوانین توزیع، سیم‌کشی خود را در سیستم سه فاز انجام دهید. پروسه عملی سیم‌کشی سه فاز صفحه توزیع و نصب تابلو برق سه فاز به شرح زیر است:
در ابتدای کار باید ولت‌سنج سه فاز را وصل کنید.
در این مرحله باید MCCB را به‌عنوان کلید اصلی از سه قسمت فاز ورودی به سه فاز ورودی (R ، Y ، B) متصل کنید.
اکنون سه بار خروجی (R ، Y ، B) را از MCCB به DP (دو قطب MCB ، RCD ، SP (تک قطب MCB و بار) وصل کنید.
در این مرحله بایستی RCD را از DP با Phase (Line) و Link Neutral Link متصل کنید. خطوط فاز خروجی باید به مدارهای نهایی و فرعی وصل شوند در ضمن همین کار را می‌توان برای سیم‌های خنثی نیز انجام داد.
در نتیجه، وسایل الکتریکی را با ترمینال پیوند Earth که باعث ایجاد الکترود زمین در سیستم اتصال به زمین می‌شود را متصل کنید.
برای هر سه صفحه توزیع برای نقاط گوناگون خانه و اتاق‌ها، مراحل مشابه را انجام دهید.
مراحل طراحی و اجرای نورپردازی
نورپردازی در درک فضای پیرامون و عملکرد شخص، نقش مهمی را ایفا می‌کند. شما برای طراحی و اجرای نورپردازی باید سه مرحله را در نظر بگیرید که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم:
دانستن کاربرد فضای مورد نظر
نخستین گام برای طراحی نورپردازی دانستن کاربرد فضای مورد نظر است. طراح نورپردازی بایستی میزان نور، کیفیت نور، روشنایی و جهت را مشخص کند، سپس یک محدوده یا مکان خاص را به طور هدفمند و جداگانه نورپردازی نماید. در حال حاضر در تمامی پروژه‌ها، نورپردازی با توجه به شرایط منحصر به فرد آن پروژه صورت می‌گیرد در نتیجه دسته‌بندی فضاها موضوعی ضروری و مهم است.
اطلاع از استانداردهای روشنایی برای فضاهای گوناگون
قدم دیگر برای طراحی و اجرای نورپردازی، آگاه بودن از استانداردهای روشنایی برای فضاهای گوناگون است. پس از این که کاربرد فضا تعیین شد، میزان نور مورد نیاز در آن فضا بر اساس استاندارد ها تعیین می‌شود، سه نوع استاندارد روشنایی به شرح زیر هستند:
1. روشنایی عمومی
این نوع روشنایی، نور یکنواخت را در فضا پخش می‌کند.
2. روشنایی محلی یا هدفمند
روشنایی محلی به مکان مورد نظر نوری با مشخصات دمایی، رنگ و شدت انتخابی می‌تاباند.
3. روشنایی موضعی (مادون قرمز)
این نوع روشنایی به منظور ارائه نور به یک منطقه خاص استفاده می‌شود.
شبیه سازی فضا در طراحی نورپردازی
شبیه‌سازی فضا آخرین مرحله در طراحی و اجرای نورپردازی است که نرم افزارهای شبیه‌سازی همچون DIALUX می‌توانند به در محاسبات روشنایی و نورپردازی به طراح کمک کنند. افزون بر DIALUX از سیستم‌های دیگری همچون DMX نیز می‌توان در طراحی روشنایی استفاده کرد. سیستم هوشمند نورپردازی DMX با قابلیت‌های لامپ ال ای دی سازگار است و با کمک این نوع چراغ‌ها سبب کنترل بیشتر سیستم روشنایی می شود.
سخن پایانی
سیم‌کشی برق ساختمان، یکی از مهم‌ترین فرآیند‌ها در ساخت و ساز و نصب تجهیزات الکتریکی در ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری و غیره است. بهترین انتخاب برای برق کاری ساختمان و سیم‌کشی اصولی و دقیق و نصب انواع مختلف تجهیزات الکتریکی مجموعه کالا بست می‌باشد. سیم‌کشی برق ساختمان، نصب آنتن، رفع عیب تلفن، نصب و تعمیر کولر آبی، طراحی و اجرای نورپردازی، نصب و تعمیر آیفون صوتی و تصویری و انواع برق‌کاری از جمله خدمات کالابست می‌باشد.
